Dejnarowicz: Divertimento (DRAW/Mystic, 2008)

Niektórzy artyści na pytanie, dla kogo tworzą swoją muzykę, odpowiadają: dla siebie, robimy to dla siebie. Czasem: dla siebie i naszych fanów. W rzeczywistości mają na myśli: robimy ją dla tych, którzy chcą nas słuchać, ale staramy się pozostać wiernymi sobie. Tymczasem Borys Dejnarowicz nagrał płytę rzeczywiście dla siebie. Tylko i wyłącznie. Nie są mu potrzebni recenzenci i krytycy, bo sam lepiej potrafi opowiedzieć o swojej muzyce. Nie są mu potrzebni słuchacze, bo to muzyka nie do słuchania, tylko do analizowania. Divertimento można co najwyżej potraktować jako ćwiczenie studenta muzyki z komponowania. Grono profesorskie może co najwyżej ocenić poprawność zrealizowania konceptu. Gdyż Divertimento to koncept – opisany w punktach, a potem według tych punktów zrealizowany. Jeśli kogoś interesuje teoria tworzenia muzyki oraz ewentualnie strona techniczna przedsięwzięcia (kwestia gęstości tracków i granica ich czytelności), może się z tym materiałem zapoznać – pozostali, ci których w muzyce interesują emocje i przekaz, raczej to dzieło odrzucą. Nie z powodu trudności, wyrafinowania czy co tam by się twórcy zamarzyło – raczej z powodu bezcelowości słuchania po raz wtóry muzycznej ilustracji działań matematycznych. Muzyka jako matematyka – mnie to nie kręci.

Trudno jest lubić Borysa D., enfant terrible polskiej sceny niezależnej, człowieka, który uważa, że zjadł wszystkie rozumy i wie lepiej czego potrzebują słuchacze (lepiej od nich samych). To postać na pewno barwna, wyróżniająca się, charakterystyczna, chociaż niekoniecznie w pozytywnym sensie. Czasem aż chce się krzyknąć: Borys, przestań pier...lić! Albo: Dejnarowicz, jeśli chcesz wykładać, zatrudnij się na akademii. Pękła skorupa rokendrolowca, a z wnętrza wynurzyło się przemądrzałe, pretensjonalne coś. Efektem przepoczwarzenia jest wykoncypowane Divertimento, które miało coś komuś udowodnić. I udowodniło.

Ale dość już subtelnego obrzucania Borysa D. błotkiem ironii. Dzieło, jak zostało powiedziane, opiera się na pomyśle. Niestety, tylko jednym: powtarzania w kółko tych samych motywów przez kilka instrumentów, oraz dokładania ścieżek tak długo aż osiągną liczbę 24. Sprawdzając przy okazji percepcję słuchacza – do której minuty wytrzyma i będzie rejestrował kolejne drobne zmiany w dźwiękowej strukturze? Kiedy po prostu odpłynie? Brzmi to ekscytująco, niemal jak ambitny eksperyment naukowy – szkoda, że tylko na papierze. W praktyce całość – składająca się z pięciu całkowicie instrumentalnych części (kobiece wokalizy traktuję jak jeden z instrumentów, bo takie było założenie twórcy) – jest nużąca i nie prowadzi do niczego. Oczywiście nie jest to muzyka pop, której konstrukcja jest prosta i czytelna, a cel jasny – zasadzenie w głowie melodii, która wybije się ponad inne. Divertimento to przeintelektualizowana zabawa w klocki. Pojedyncze dźwięki można układać w różnych konfiguracjach i tworzyć z nich wieże, domki, mury i takie tam. Za każdym razem nieco inne, ale zawsze ograniczone swoją klockowatością.

Dejnarowicz jak nikt inny potrafi rzecz małego formatu opakować w słowa, które robią wrażenie wielkiego drogiego prezentu. Lektura jego wstępu (a może powinienem napisać Manifestu Artystycznego?) jeszcze przed kontaktem z muzyką, robi przytłaczające wrażenie obcowania z gigantem sztuki, z prawdziwą, dogłębnie przemyślaną filozofią tworzenia. Interakcja, Ogarnianie, Przestrzeń, Cierpliwość, Meta-Muzyka. Sporo mądrej teorii. Szkoda, że czar pryska, kiedy zaczyna rozbrzmiewać Part One z – przepraszam – banalnym motywem fortepianu, gitarą, jaką nie pogardziłby na swojej płycie Piasek, oraz tandetnym, landrynkowym saksofonem. Jedyne, co może tu budzić uznanie, to głęboko brzmiący bas. W kolejnych utworach żenujące kiczowatością melodyjki przeplatają się z formami nieco bardziej ambitnymi (niepokojące smyki z jednej strony i znów koszmarny saksofon z drugiej w Part Two, niezła melodia tematu przewodniego zniszczona przez skrajnie profesjonalne, wyzute z emocji – takie sesyjne – wykonanie w Part Four, nic niewnoszące partie wokalne w Part Five) – powodując w głowie chaos, zamiast zamierzonego porządku, pomieszanie, zamiast spokoju, niesmak, zamiast estetycznej głębi.

Divertimento jest wybrykiem, takim „mówiłem-że-wam-pokażę-i-pokazałem”, ekscentryczną wypowiedzią na temat, którego nigdy nie było i który nie jest nikomu potrzebny. Nie spodoba się ani fanom nowoczesnej muzyki poważnej (przepraszam, tu już chyba obowiązuje termin „meloman”), ani zwykłym pop-słuchaczom, wolącym tradycyjną formułę piosenki. Nie chcę być złośliwy, ale obawiam się, że w przyszłym roku nikt już nie będzie o panu D. pamiętał. No chyba że wyskoczy z czymś zupełnie nowym i zaskakującym. Po Divertimento mamy prawo na coś takiego czekać. [m]

Strona artysty: http://www.dejnarowicz.com