Czesław Śpiewa: Debiut (Mystic, 2008)

Czesław Mozil, urodzony iks lat temu w Zabrzu, reemigrant. Uprowadzony w wieku lat pięciu, spędził w Danii całe swoje dotychczasowe życie. Pod skrzydłami tego opiekuńczego kraju ukończył edukację, także muzyczną, kończąc Królewskie Konserwatorium Muzyczne w Kopenhadze w klasie akordeonu. Odwdzięczył się państwu duńskiemu za te lata zakładając zespół Tesco Value. Teraz wraca do starego kraju, przypomina sobie szeleszczącą mowę rodziców i nagrywa płytę. Płytę niemal genialną. Niemal, bo jak zawsze znajdzie się w rydzach kilka ziaren piasku, które niespodziewanie zgrzytną w zębach.

Ta płyta pokazuje wszystkim polskim indiedzieciakom, jak mogliby grać, gdyby mieli trochę więcej wyobraźni i odwagi, by wychylić się przed odrysowany od linijki szereg. Czesław, kontynuując w nieco złagodzonej formie wątki zapoczątkowane na płytach Tesco Value, bez żadnego wysiłku, z humorem i dziecięcą radością grania – gra, po prostu gra indie, takie jakiego u nas nie ma. Na Debiucie słychać muzyczny eklektyzm tak charakterystyczny dla dekady zero-zero. To beztroskie i śmiałe przechodzenie od tematów ludowych, czy nawet ludycznych, przez punk i gitarową alternatywę, aż do kabaretu Kurta Weila i piosenki autorskiej Toma Waitsa. Zanim jeszcze powstało The Arcade Fire, było już Tesco Value. Jak długo przyszło nam czekać na takie piosenki zaśpiewane po polsku.

W otwierającym płytę utworze Ucieczka z wesołego miasteczka słychać „bałkański” Beirut. W końcówce Kradzieży cukierka Gogol Bordello. Wpływy muzyki ludowej, przefiltrowanej przez wykształcony muzycznie umysł Mozila, dominują za sprawą snutych przez akordeon tematów – czasem tęsknych i smutnych, czasem zawadiackich i rubasznych. Te kompozycje huśtają się od szalonych gitarowych rajdów (Mieszko i Dobrawa...) do dramatycznych uderzeń w fortepian i hałaśliwych instrumentów dętych (Efekt uboczny trzeźwości). A obok tych bogato zaaranżowanych indiehymnów znajdujemy też zwykłą gitarową piosenkę (Tyłem do przodka), z klaszczącymi dłońmi i przesterowanym basem. Niesamowita jest wyobraźnia muzyczna Czesława. Posłuchajcie tylko tych chórów, chórków, backing vocals nadających piosenkom absolutnie zjawiskowego piękna (Maszynka do świerkania, Żaba tonie w betonie, Pożycie małżeńskie, Ucieczka...). Ta szalona mieszanina stylów – zadziwiające, ale prawdziwe – komponuje się ze sobą, jakby nie było nic bardziej oczywistego. Przełykamy nawet obciachowe solówki gitarowe (hi, I’m Joe Satriani, can I play with you?), na które Czesław – jak mówi w jednym z wywiadów – miał po prostu ochotę w danej chwili, więc je nagrali. Płyta składa się z dziesięciu piosenek i właściwie dziewięć z nich to absolutne mistrzostwo. Z wyłączeniem Mieszka i Dobrawy jako początku państwa polskiego, który to utwór jednak zbyt zalatuje czymś czego bardzo nie lubię – gnojówką. Te koszmarne gitary – błeee! Na szczęście to tylko półtorej minuty. Najbardziej lubię chyba Wesoły kapelusz i Efekt uboczny trzeźwości – ten numer po prostu wgniata w ziemię.

Druga ważna sprawa to teksty. Do tej pory Czesław śpiewał – z małym wyjątkiem – tylko po angielsku. Nie miał odwagi sam napisać tekstów po polsku (ma też problemy z wymową niektórych słów, ale ten zabawny akcent tylko dodaje jego śpiewaniu uroku), w sukurs pośpieszył więc Michał Zabłocki, poeta znany ze współpracy z Grzegorzem Turnauem. Zabłocki prowadzi ciekawy projekt, nazwany Multipoezją. Np. podczas czatów, na żywo, wspólnie z internautami tworzy wiersze. Czy raczej rymowanki – o tym za chwilę. W ten sposób powstało wiele z tekstów zaśpiewanych przez Czesława. I tu docieramy do wspomnianych na wstępie ziaren piasku. Otóż teksty są... płytkie. To chyba najlepsze słowo. W wyniku happeningów Zabłockiego powstały zabawne, często ironiczne opowiastki, które jednak rzadko kiedy prowadzą do czegoś więcej niż tylko słownych gierek. Apogeum kiczu multiautor osiąga w tandetnych moim zdaniem rymowankach Żaba tonie w betonie (cholerna szkoda takiej melodii dla tego tekstu dla przedszkolaków) i wspominanym już koszmarku, czyli opowiastce o Mieszku i Dobrawie. To są momenty, o których chce się zapomnieć. Na szczęście w pozostałych piosenkach jest lepiej. Trafiają się nawet prawdziwe perełki, takie jak – boskie! – Zwinęła w ciup usteczka i poszła precz z miasteczka czy Swoje ciało umieszczam w sukience i Tylko odchudzić się muszę, bo zejdę ze względu na tuszę. Ciekawe, że najbardziej przekonująco brzmi Czesław śpiewając teksty z perspektywy kobiety, w Wesołym kapeluszu i Pożyciu małżeńskim. Dzięki jego dziecięco naiwnej interpretacji proste zdanie Będziemy piękni jak dawniej, będziemy działać sprawniej nabiera znaczenia hymnu pokoleniowego. Taka jest właśnie ta płyta – teksty, które na papierze wyglądają jak infantylne wierszyki, w ustach Czesława nabierają magii. Co nie zmienia faktu, że wolałbym, aby niosły jakiś przekaz. Chciałbym, żeby na kolejnej płycie tego projektu – jeśli powstanie – były już teksty bardziej osobiste, bliższe życia. Pożyjemy, zobaczymy.

I tak oto dochodzimy do słowa końcowego. Debiut to bez wątpienia płyta wyjątkowa i zjawiskowa. Pokazuje, że można grać muzykę alternatywną czerpiącą z wielu różnorodnych źródeł, pełną melodii, humoru, ale także patosu i dramatyzmu. Że indie nie musi się kojarzyć z przaśnością i surowizną garażu. Że... i tak dalej. Myślę, że warto też po zakochaniu się w Debiucie poznać płyty Tesco Value, które są jeszcze bardziej szalone i nieobliczalne. Dziękujemy ci, Danio, za Czesława Mozila.

Strona artysty: www.myspace.com/czeslawspiewa