Pustki: Koniec kryzysu (Agora, 2008)

Nie wiem czy fani Pustek zauważyli jakikolwiek kryzys w działalności swojego ulubionego zespołu, ale skoro jego członkowie uznali, że zaczyna nowe się, to pozostaje nam tylko się cieszyć. I gratulować tak udanego powrotu do formy, bo Koniec kryzysu to świetna płyta. Na forach już toczą się dyskusje, czy uczynienie z Basi Wrońskiej głownej wokalistki było dobrym pomysłem, czy wręcz przeciwnie. Mnie się głos Basi podoba, także jej sposób śpiewania jest czymś świeżym wśród polskich wokalistek. Jest w nim sporo popowej gładkości, ale i momenty załamania, kiedy to emocje biorą górę – i to słychać, i to jest piękne, bo pokazuje, że śpiewanie jest nieodłącznie powiązane z tekstem, który coś znaczy, dotyczy konkretnych sytuacji i stanów ducha. Na drugim planie (wokalnie) jest Radek Łukasiewicz, który czasem fajnie potrafi się znaleźć w okazjonalnym duecie czy backing vocals. Świetnie też wypada w jedynym „swoim” od początku do końca utworze (Chcę zrozumieć źle). Trochę szkoda, że Pustki nie poszły w kierunku wokali damsko-męskich, które idealnie pasują do takiej, hm, indiepopowej, koledżowo-alternatywnej stylistyki. Może w przyszłości?

Jaka jest ta płyta w porównaniu z Do-mi-no? Inna. Mniej zadziorna, nie tak nerwowa rytmicznie, bardziej wyciszona, czasem nawet zbyt gładka (chociaż muzycy twierdzą w wywiadach, że starali się uchwycić w studiu surowe, bliskie koncertowemu, oblicze swojej muzyki). Ze zrozumiałych względów bardziej delikatna, kobieca – chociaż sporo tekstów dla Basi napisał Radek. Senty menty, otwierające płytę nagranie, jest nie tylko jednym z piękniejszych, ale i najważniejszych pod względem tekstowym: rzecz o rozstaniu i zaczynaniu nowego życia. Jedna z tych piosenek, która odkrywa swoje uroki dopiero po wielokrotnym przesłuchaniu. Zaraz potem rozbrzmiewa doskonale znane Parzydełko i Nie tak miało być – bardzo charakterystyczny, bardzo Pustkowy numer. Tekst zaśpiewany na dwa głosy, prościutki motyw pianina i oszczędny gitarowy riff – niby nic łatwiejszego napisać taką piosenkę, tylko dlaczego tak mało ich powstaje w Polsce? Jesień – najbardziej zaskakujący moment na płycie. Basia śpiewa tu niemal... soulowo, dużo dzieje się w warstwie melodycznej (jazzujące pianino, gitara akustyczna, e-bow, kwartet smyczkowy) i rytmicznej (cytat z ksiązeczki: Basia – Hip-hop po polsku!). Pomyłka – przykład na to, jak z banalnego wydarzenia można zrobić temat na kapitalną piosenkę. To była tylko głupia pomyłka/ Stłuczka rozpędzonych słów – czyli jak wydobyć piękno słów z życiowego banału. A muzycznie? Fajna praca basu (na którym gra nowy nabytek zespołu Szymon Tarkowski), specyficzny dźwięk starego syntezatora Rolanda Juno-6, no i przede wszystkim intrygujący, wpadający w wibrato, wokal Basi (szczególnie w zwrotkach). Chcę zrozumieć źle – rewelacyjny, brudny, garażowy przerywnik (niespełna 2 minuty) z porywającą jazdą gitary i doskonale pomyślanymi handclapsami. Jaka szkoda, że nie ma tu więcej takich numerów!

W tym miejscu zaczyna się – umowna – druga część albumu. Klimat robi się spokojniejszy, trochę ospały, niebezpiecznie monotonny. Ale jeszcze nie teraz, jeszcze nie w tym utworze. Bo Nuda, to wcale nie nudna rzecz (I znowu cytat, tym razem z Grzegorza Śluza, perkusisty: Nuda po prostu bije z tego kawałka, który jednak wcale nie jest nudny), to piekna klimatyczna piosenka ze zniewalającym, „anielskim” wokalem Basi. Ujmująco skromna melodia została nałożona na domowy bit z taniego syntezatora. Z czasem pojawiają się dyskretne smaczki perkusyjne, pianino, czyste dźwięki gitary. Trochę w klimacie duetu Ballady i Romanse, o którym przeczytacie już niedługo. (Dla zaintrygowanych: to wspólne przedsięwzięcie sióstr Wrońskich – Barbary i Zuzanny). Czerwona fala – kolejny dowód na to, że w zwyczajności tkwi magia, trzeba tylko umieć ją wydobyć. W tym przypadku mamy opis jazdy samochodem, w korkach, na torze przeszkód z rond, tunelów, mostów. Wyciszona kompozycja nabiera smaku dzięki sprzęgającej w tle gitarze i intrygującym partiom Rhodesa oraz akordeonu. Na wysokości Nie zgubię się w tłumie zaczynam odczuwać lekkie znużenie, bo to kolejna spokojna piosenka. Ładna, ale powinna znaleźć się w innym miejsu. Na przykład za Niezdrowym rozsądkiem, który jest najlepszym fragmentem drugiej części płyty. Począwszy od łagodnego wstępu, przez genialne dwugłosowe refreny, aż po hałaśliwy finał – ciary na plecach i euforia w głowie. Idealny przykład indie przeboju, bo są tu i rozbrajające melodie, i sporo brudu, a nawet nibyfolkowy wtręt akordeonu. Chciałoby się zawołać: jeszcze, jeszcze!

Jesteśmy już bardzo blisko finału. Perłowe żałobniki, to jedna z tych piosenek (obok chociażby Senty mentów), które wymagają więcej cierpliwości, aby ukazać wszystkie swoje sekrety. Podoba mi się fraza: Perłowe żałobniki obsiadły mój dach/ Nie lubię płakać, więc kamień do ręki/ Wynocha stąd. Nie podoba mi się naciągana gra słów w wersach Wieczór jak poczucie wina/ Z początku gorzki, a potem mdli. Bo teksty nie są idealne. Mają przebłyski, mają i mielizny. Ale to dobrze, przecież ani Basia, ani Radek nie są nowymi Wyspiańskimi (wspominam o Wyspiańskim nieprzypadkowo, gdyż interpretacje jego wierszy w wykonaniu Pustek są powalające, zaś teksty sprzed kilkudziesięciu lat wciąż doskonale aktualne). Przedostatni numer to Zawracanie głowy. Tu zespół postanowił trochę zaszaleć i zagrał ostrzej, hałaśliwie i brudno. Refren trochę taki pod Yeah Yeah Yeahs – fajny, do pokrzyczenia. I finał: Atrament. Subtelna ballada, zaśpiewana z akompaniamentem pianina i kwartetu smyczkowego. Śliczna końcówka. No, nie całkiem końcówka, bo jako bonus track dostajemy jeszcze nieco przerobioną wersję Końca kryzysu z kompilacji w hołdzie Joy Division.

Rzadko zdarza mi się opisywać album utwór po utworze. Ale Koniec kryzysu jest tego warty. To płyta na pewno nie idealna (bo ugrzeczniony, salonowy kwartet smyczkowy w Jesieni, bo rozczarowujący finał Zawracania głowy, bo wspomniany spadek napięcia w środkowej części albumu), ale bez wątpienia pełna znakomitych, kipiących od pomysłów, przebojowych piosenek. Tak powinien brzmieć polski pop, takie rzeczy powinny grzmieć z radiowych playlist. A płytę mieć trzeba i już. [m]

Strona zespołu: www.pustki.pl